ارزیابی تحمل به شوری و خصوصیات رشد رویشی ارقام زیتون تحت تاثیر سطوح مختلف کلرید سدیم

چکیده زیتون یکی از مهمترین گیاهان با مقاومت متوسط به شوری در ایران و جهان است. شوری از متداول ترین تنش های غیر زنده است که تولید محصولات کشاورزی را در برخی نقاط جهان به خصوص مناطق خشک و نیمه خشک تحت تاثیر قرار می دهد. تحمل به شوری در درختان زیتون تا حد زیادی به رقم بستگی دارد. به همین منظور آزمایشی در گلخانه آموزشی- پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان طی سال های 1391-1390 روی قلمه های ریشه دار شده ی چهار رقم زیتون (آمیگدال، شیراز، دکل و زرد) با چهار سطح شوری (0، 100، 150 و 200 میلی مولار) به صورت فاکتوریل 4×4 با 4 تکرار و در قالب طرح پایه ی کاملا تصادفی انجام گرفت. نتایج نشان داد که تنش شوری به طور معنی داری پارامترهای رشد رویشی شامل وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی، طول ساقه، سطح برگ، پارامترهای فتوسنتزی، محتوای کلروفیل نسبی، شاخص کلروفیل فلورسانس و محتوای آب نسبی برگ را کاهش داد. با افزایش مقدار نمک شاخص خسارت ظاهری گیاه زیتون به طور معنی داری افزایش یافت. افزایش غلظت کلرید سدیم همچنین منجر به افزایش نشت یونی و مقدار پرولین برگ گردید. نتایج همچنین نشان داد که بین ارقام به کار رفته در آزمایش تفاوت معنی داری وجود دارد. رقم زرد و شیراز بیشترین مقدار پرولین، میزان محتوای آب نسبی برگ، محتوای کلروفیل نسبی، کلروفیل فلورسانس و پارامترهای فتوسنتزی را در مقایسه با سایر ارقام نشان دادند. کاربرد کلرید سدیم باعث تجمع یون سدیم و کاهش یون پتاسیم در برگ ها و ریشه های ارقام زیتون شد. بیشترین مقدار پتاسیم برگ در ارقام زرد و دکل مشاهده گردید. نتایج نشان داد که شاخص خسارات ظاهری با نشت یونی، میزان پرولین و مقدار سدیم برگ ها و ریشه ها همبستگی مثبت اما با محتوای آب نسبی، شاخص کلروفیل فلورسانس، میزان فتوسنتز برگ و مقدار پتاسیم برگ ها و ریشه ها همبستگی منفی داشت. در مجموع نتایج این آزمایش نشان داد رقم زرد مقاومترین و آمیگدال حساس ترین رقم زیتون به شوری بود. کلمات کلیدی: ارقام زیتون، تنش شوری، پارامترهای تبادلات گازی و فیزیولوژیکی.